ارادۀ آزاد از دیدگاه صدرالمتألهین
نویسندگان
چکیده
تقابل ضرورت علّی با ارادة آزاد از مباحث مهمی است که همواره ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. خلط بین اراده و اختیار و تقریر نادرست اشکال ارادة آزاد، باعث شده تا این مسئله با ابهامات فراوانی همراه باشد. برخلاف تصور رایج محور اصلی اشکال ارادة آزاد، تسلسل ارادهها نیست، بلکه از یک طرف پذیرفتن ضرورت علّی، و از طرف دیگر حدوث اراده و منتهیشدن آن به علتی خارج از نفس انسان است که مستقیماً اراده را در نفس انسان ایجاد می‌‌‌‌کند. صدرالمتألهین به اشکال اصلی جبر در اراده توجه داشته و حتی جبریبودن اراده و نیز جبریبودن افعال ارادی انسان را پذیرفته است، اما چنین چیزی به این معنا نیست که ملاصدرا اختیار انسان را انکار کرده است. او سعی دارد تا از طریق فاعل بالتسخیر و نیز توحید افعالی این مطلب را تبیین کند که جبر با اختیار سازگار است و افعال انسان از همان جهت که جبری هستند اختیاری نیز هستند. در این مقاله علاوه بر بازسازی اشکال ارادة آزاد، در مجموع، پنج پاسخ از صدرالمتألهین آورده و نقد شده است. در پایان این نتیجه گرفته شده که ضرورت علّی با ارادة آزاد و اختیار انسان منافات دارد از این رو برای پذیرش اختیار انسان باید ضرورت علّی را انکار کرد
منابع مشابه
حقیقت ارادۀ انسان از دیدگاه صدرالمتألهین
اراده یکی از ارکان اصلی افعال اختیاری انسان است که تبیین حقیقت آن در تبیین، تفسیر و تأویلِ کنش‌‌‌‌های انسانی نقش مهمی ایفا می‌‌‌‌کند. ملاصدرا دیدگاه خود دربارۀ حقیقت ارادۀ انسان را در مواضع متعددی از آثارش بیان کرده است، اما بیان او پراکنده، نامنظم و گاه آمیخته با دیدگاه دیگران است. این مقاله با روش نقل و جمع‌‌‌‌آوری عبارات، تحلیل عقلی آن‌‌‌‌ها و ارائۀ استدلال...
متن کاملاراده آزاد؛ دیدگاه های معاصر در باب ارادۀ آزاد
بیش از دو هزار سال است که مسئلۀ ارادۀ آزاد و دترمینیسم ذهن فیلسوفان را به خود مشغول ساخته است. این مسئله در سال های اخیر به شکل و شیوه ای نو، دوباره احیا شده است. در این مقاله نخست به دیدگاه «شهود متعارف» و تقابل آن با دترمینیسم پرداخته شده است. همسازی یا ناهمسازی ارادۀ آزاد و دترمینیسم، مسئلۀ همسازی[i] نامیده می شود. به واسطۀ پاسخ هایی که به مسئلۀ همسازی داده شده، انشعاباتی اساسی در حوزۀ ارادۀ...
متن کاملاراده آزاد؛ دیدگاه‌‌‌های معاصر در باب ارادۀ آزاد
بیش از دو هزار سال است که مسئلۀ ارادۀ آزاد و دترمینیسم ذهن فیلسوفان را به خود مشغول ساخته است. این مسئله در سال‌‌‌های اخیر به شکل و شیوه‌‌‌ای نو، دوباره احیا شده است. در این مقاله نخست به دیدگاه «شهود متعارف» و تقابل آن با دترمینیسم پرداخته شده است. همسازی یا ناهمسازی ارادۀ آزاد و دترمینیسم، مسئلۀ همسازی[i] نامیده میشود. به‌‌‌واسطۀ پاسخ‌‌‌‌‌‌هایی که به مسئلۀ همسازی داده شده، انشعاباتی اسا...
متن کاملبررسی تطبیقی ارادۀ الهی از دیدگاه ملاصدرا و روایات
اراده در انسان همراه با تصور، تصدیق و تغییرات نفسانی، حادث میشود. مسلماً این اراده، سزاوار ذات واجب الوجودی خداوند، نیست. از سوی دیگر، می‌دانیم ذات باری تعالی از ازل متصف به جمیع صفات کمالی است. اراده نیز از صفات کمال است و بنابراین، عقلا ذات باری تعالی نمی تواند خالی از این کمالِ ازلی باشد. لذا ملاصدرا در همه آثار فلسفی خود، اراده را از صفات ذاتی و همان علم، شوق و ابتهاجِ خداوند به نظام اصلح می...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
حکمت معاصرناشر: پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
ISSN 2383-0689
دوره 5
شماره 1 2014
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023